جاذبه‌های گردشگری

قطعه اول، آسباده

جاذبه گردشگری به پدیده‌ای گفته می‌شود که در شرایط موجود دارای حداقلی از تقاضای گردشگری باشد. جاذبه‌های گردشگری به دو گروه کلی طبیعی و انسان‌ساخت تقسیم می‌شوند. بر اساس کاوش‌های علمی آثار، قدیمی‌ترین آسبادهای دنیا از شهر سوخته به دست آمده است. (عامریان، ۱۳۹۴)

برای نخستین‌بار در یک کتاب هندی به نام”آرتا ساسترا کنتیلیا” که قبل از میلاد نوشته شده به واژه آسباد اشاره کرده است.

یکی از منابع مستند در زمینه آسبادهای ایران کتاب ابن خلدون است. این منبع سابقه آسبادهای ایران را به قبل از اسلام می‌رساند.

ایجاد اولین آسیاهای بادی در ایران به هزاره‌های پیش از میلاد می‌رسد و این صنعت از ایران به سایر نقاط جهان منتشر شده است. اما از آن‌جا که اسناد، مدارک و آثار مکتوب ملی ما در یورش‌های بیابانگردان و مهاجمان از بین رفته است، مدارک مستدل در این زمینه کم‌پیداست.

این صنعت از ایران به هند، چین و اروپا و آفریقا انتقال یافته است.

و هنوز هم در برخی نقاط ایران به‌ویژه در مسیر بادهای ۱۲۰ روزه سیستان این آسبادها وجود دارند و مشغول کار هستند. اما سؤال اساسی این است که چرا در طی قرن‌ها و هزاره‌ها این آسبادها از نظر فنی و تکنیکی هیچ تغییری نکرده‌اند. گرد و غبار فراموشی بر چهره این جاذبه‌ها بدجوری جا خوش کرده و کاملاً مورد بی‌مهری واقع شده‌اند.

چرا آسبادهای هلندی که از آسیاهای ایرانی الگو گرفته‌اند در پس‌زمینه فیلم‌ها و پرتره‌های فراوانی حتی در ایران، خودنمایی می‌کنند اما اثری از آسبادهای ایرانی دیده نمی‌شود؟!

 قطعه دوم

چرا هلندی‌ها روز ملی آسباد دارند ولی ایرانی‌ها نه؟!

به نظر می‌رسد که علت بی‌مهری مردم و مسئولان نسبت به این پدیده، ثبات و عدم تغییر این تکنیک در زمان‌های طولانی بوده است.

از نظر فرهنگی نیز کم‌کاری شده است. بنده کتاب مستقلی در باره آسباد یا انواع آسیاب‌ها ندیده‌ام، هرچند که مقالات زیادی نوشته شده است. در شهر “نسبار” بلغارستان اسباد را به‌عنوان نماد این شهر معرفی کرده‌اند و در ایران بازهم غفلت شده است. دست‌آس، خرآس، آسباد، آسیاب، آرد و نان و گندم در زندگی ما ایرانی‌ها یعنی همه چیز پس لزوم توجه بیشتر به پدیده‌های اصیل فرهنگی‌مان را به یاد داشته باشیم.

 منابع و یادداشت‌ها:

* – در هلند روز یازدهم می به نام روز ملی آسیاب بادی نام‌گذاری شده است.

_ فرخی و محمدی: سیمای گردشگری خواف، انتشارات اخترنگار، ۱۳۹۳.

– عامریان، حمید: شناخت فرهنگ و اقوام ایران‌زمین، جهاد دانشگاهی، ۱۳۹۴