مقاله ویژه

کاخ خورشید کلات

“کاخ خورشید” یا “عمارت خورشید” یکی از زیباترین کاخ‌های موجود در کشورمان ایران است که به دستور نادرشاه افشار مؤسس سلسله افشاریه در اوایل به سلطنتش در سال ۱۱۰۸ خورشیدی بنا نهاده شد که امروزه به‌عنوان یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری مشهد شناخته می‌شود. این کاخ در شهر کلات و در ۱۵۰ کیلومتری شهر مشهد […]

“کاخ خورشید” یا “عمارت خورشید” یکی از زیباترین کاخ‌های موجود در کشورمان ایران است که به دستور نادرشاه افشار مؤسس سلسله افشاریه در اوایل به سلطنتش در سال ۱۱۰۸ خورشیدی بنا نهاده شد که امروزه به‌عنوان یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری مشهد شناخته می‌شود. این کاخ در شهر کلات و در ۱۵۰ کیلومتری شهر مشهد استان خراسان رضوی جای خوش کرده و نیز این کاخ در وسط باغ بزرگی قرار گرفته که شامل یک بنا در سه طبقه مجزا است. این بنای فوق‌العاده در اصل یک بنای آرامگاهی است نه محل زندگی و کاخ شاهی و … این مکان دقیقاً به نیت آرامگاه نادر طراحی و ساخته شده اما هرگز تکمیل نشده و با مرگ نادر نیمه‌کاره رها گردید. لازم به ذکر است که در ادوار بعد از آن توسط قاجارها تغییراتی در آن اعمال گردید تا برای حکومت و سکونت قابل‌استفاده گردد. در ادامه سنگ‌های پرحجم و سنگین بنا که موضوع آن‌ها انواع میوه‌های گرمسیری و پرندگانی چون طوطی می‌باشد در اینجا نشانگر این است که احتمال دارد سنگ‌تراش‌های این بنا را نادرشاه از هند آورده باشد زیرا میوه‌هایی چون موز، آناناس و … در آن زمان در ایران وجود نداشته است تا سنگ‌تراشان ایرانی توانسته باشند شبیه آنها را هنرنمایی کنند. در ادامه قصد داریم این عمارت را بیشتر بشناسیم همراهمان باشید.

یکی از زیباترین کاخ‌های ایران، بی شک کاخ خورشید یا عمارت خورشید است. این کاخ به دستور نادرشاه افشار مؤسس سلسله افشاریه در اوایل به سلطنتش ساخته شد.

کاخ خورشید یا عمارت خورشید یکی زیباترین کاخ‌های موجود در کشورمان ایران است که به دستور نادرشاه افشار مؤسس سلسله افشاریه در اوایل به سلطنتش در سال ۱۱۰۸ خورشیدی بنا نهاده شد که امروزه به‌عنوان یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری مشهد شناخته می‌شود. این کاخ در شهر کلات و در ۱۵۰ کیلومتری شهر مشهد استان خراسان رضوی جای خوش کرده و نیز این کاخ در وسط باغ بزرگی قرار گرفته که شامل یک بنا در سه طبقه مجزا است. این بنای فوق‌العاده در اصل یک بنای آرامگاهی است نه محل زندگی و کاخ شاهی و … این مکان دقیقاً به نیت آرامگاه نادر طراحی و ساخته شده اما هرگز تکمیل نشده و با مرگ نادر نیمه‌کاره رها گردید. لازم به ذکر است که در ادوار بعد از آن توسط قاجارها تغییراتی در آن اعمال گردید تا برای حکومت و سکونت قابل‌استفاده گردد. در ادامه سنگ‌های پرحجم و سنگین بنا که موضوع آن‌ها انواع میوه‌های گرمسیری و پرندگانی چون طوطی می‌باشد در اینجا نشانگر این است که احتمال دارد سنگ‌تراش‌های این بنا را نادرشاه از هند آورده باشد زیرا میوه‌هایی چون موز، آناناس و … در آن زمان در ایران وجود نداشته است تا سنگ‌تراشان ایرانی توانسته باشند شبیه آنها را هنرنمایی کنند. در ادامه قصد داریم این عمارت را بیشتر بشناسیم همراهمان باشید.

یکی از زیباترین کاخ‌های ایران، بی شک کاخ خورشید یا عمارت خورشید است. این کاخ به دستور نادرشاه افشار مؤسس سلسله افشاریه در اوایل به سلطنتش ساخته شد.

تاریخچه عمارت خورشید

کاخ کلات (کاخ خورشید) درست در سال ۱۱۵۱ هـ. ق، به دستور نادرشاه افشار جهت اقامت و خزانه برای جواهرات و غنایم در کلات (نادر دژ) ساخته شد. البته کلات به معنیقلعه و برج‌وبارواست؛ این را هم بدانید که قبل از اسلام تقریباً تمامی شهرها را به شکل کلات می‌ساختند که در آن‌ها مسئله نظام طبقاتی رعایت شده است. این طبقات اجتماعی پیش‌تر ۳ طبقه بوده که بعدها به چهارطبقه تغییریافته است که شامل ارتش داران، موبدان، استریوشان و صنعتگران بوده است که همگی این‌ها هرکدام در شهر جای و اهمیت خود را داشتند. لازم به ذکر است که این بنا مربوط به سال‌های آغازین به قدرت رسیدن نادرشاه افشار است. همچنین عملیات ساخت کاخ در تمام طول پادشاهی ادامه داشته و حتی تا آخرین سال‌های حیات نادرشاه یعنی سال ۱۱۶۰ هجری قمری در دست ساخت بوده که با مرگ وی این سازه نیمه‌کاره ماند‌، چراکه کتیبه ثلث بسیار زیبای “سوره نبأ” که در قسمت دورتادور فضای گنبد نوشته شده به همین تاریخ اشاره کرده است و بعدها توسط هنرمندان به اتمام رسید و این روزها به‌عنوان یک مکان تاریخی جذاب در دسترس گردشگران در تور مشهد قرار گرفته است.

معرفی کاخ خورشید کلات نادری

یکی از زیباترین کاخ‌های ایران، بی شک کاخ خورشید یا عمارت خورشید است. این کاخ به دستور نادرشاه افشار مؤسس سلسله افشاریه در اوایل به سلطنتش ساخته شد. کاخ خورشید در شهر کلات مشهد استان خراسان رضوی است و این کاخ در وسط باغ بزرگی قرار گرفته شده که شامل یک بنا در سه طبقه است. این بنا یک بنای آرامگاهی است و به نیت آرامگاه نادر ساخته شده اما هرگز تکمیل نشد و با مرگ نادر نیمه‌کاره رها شد. کتیبه داخلی آیاتی از سوره نبأ دارد که مربوط به مرگ و حیاط بعد از مرگ وی می‌باشد. لازم به ذکر است که در ادوار بعد از آن توسط قاجارها تغییراتی در آن انجام گردید تا برای حکومت و سکونت قابل‌استفاده قرار بگیرد. همچنین سنگ‌های پرحجم و سنگین بنا که موضوع آن‌ها انواع میوه‌های گرمسیری و پرندگانی چون طوطی می‌باشد، نشانگر این موضوعه که احتمال دارد سنگ‌تراش‌های این بنا را نادرشاه از هند آورده باشد چون این میوه‌ها در آن زمان در ایران نبوده تا سنگ‌تراشان ایرانی توانسته باشند شبیه آنها را حجاری کنند.

شاید بتوان گفت که داستان این است که عمارت خورشید بنای مرموز و پیچیده‌ای است که اطلاعات کامل و دقیقی را در موردش نمی‌دانیم، بسیاری آن را یک کاخ می‌دانند، بسیاری محل نگهداری غنایم گران‌بهای نادر، بعضی هم به علت وجود سرداب کارکرد زندان را به آن نسبت داده‌اند، اما وجود چندین مقبره با طرح مشابه و فاصله زمانی کمی از آن، این فرضیه “مقبره بودن عمارت” را تقویت می‌کند، وجود سرداب و کتیبه سوره نبأ که معمولاً در مقابر نوشته می‌شود هم مزید بر علت همین موضوع است. بااین‌حال هنوز در مورد این بنا کاملاً مطمئن نیستیم، پیشنهاد می‌کنیم که حتی برای یک‌بار هم که شده این عمارت را از نزدیک ببینید و از دیدنش نهایت لذت را ببرید.

معماری کاخ خورشید کلات

طبقه پایین کاخ خورشید نادرشاه محل نگهداری خزانه نادرشاه افشار بوده و این طبقه در اصل جایی تاریک و مخوف است. طبقه اول این عمارت زیبا بر روی چهار ردیف پلکان که شکلی هرم مانند دارند ساخته شده است و هشت ضلعی می‌باشد. توجه داشته باشید که دسترسی به سالن اصلی کاخ خورشید از طریق ورودی‌های هشت ضلعی امکان‌پذیر می‌باشد. در ادامه طبقه دوم یا هم‌کف، تالاری بزرگ در میان خود جای‌داده و اتاق‌هایی در پیرامون آن به چشم می‌خورد؛ این تالار با تزییناتی به شیوه بناهای صفوی آراسته و طلا تزیین شده است. در ادامه به دلیل وجود کتیبه سوره نبأ با تاریخ مرگ نادرشاه در دورتادور اتاق این طبقه عمارت، برخی از تاریخ‌دانان چنین نتیجه گرفته‌اند که نادرشاه قصر خورشید را به‌عنوان آرامگاه خویش بنا کرده بود. در ضمن آرامگاه نادرشاه افشار در شهر مشهد (باغ نادری) به همراه تندیسی از نادر که سوار بر اسب است واقع شده است.

طبقه سوم این بنا از ۶۶ نیم ستون سنگی تشکیل استوانه‌ای بزرگ تشکیل شده است و به همین علت، بین تمام بناهای تاریخی ایرانی این بنا منحصربه‌فرد و بسیار چشمگیر می‌باشد. همچنین اتاق‌های این قصر دارای تزئینات گچ‌بری فوق‌العاده و نقاشی‌های زیبایی است. همچنین برجی دایره‌ای‌شکل را می‌توان در وسط این بنا در پشت‌بام ببینید که از ترک‌هایی به شکل نیم ستون معروف به خیاری تشکیل شده‌اند و نمای خارجی این کاخ کنگره‌دار بوده که ترکیبی از معماری مغولی – هندی را در معرض نمایش علاقه‌مندان به تاریخ می‌گذارد. همچنین نمای بیرونی این قصر تصویری از میوه‌هایی مانند آناناس و موز به تصویر کشیده است که هنرمندان هندوستانی آن را به زیبایی نقاشی کرده‌اند که شیفته آن می‌شوید. امروزه این باغ شامل ۲۲۰ عدد درخت چنار است و نیز در باغچه غربی باغ و کوچه غربی باغ می‌توان یک ردیف چنار کهن‌سال را مشاهده نمایید که مبنای کاشت درختان دیگر باغ بوده است. درختان این باغ به‌وسیله موتور پمپ آبی از آب‌انبار زیر پیاده‌روی انتهای شرقی باغ آبیاری می‌شوند و زیبایی دوچندانی به عمارت بخشیده‌اند.

نمای بیرونی کاخ به معماری دوران صفویه شباهت بسیار زیادی دارد. تزئینات بیرونی و درونی معماری به‌وسیله هنرمندان هندی صورت‌گرفته که شما را خیره خود می‌کند و در حقیقت زیبایی اصلی کاخ همین نمای بیرونی آن می‌باشد. دورتادور کاخ حوضچه‌هایی شگفت‌انگیز که دارای ۱۵۶ فواره آب هستند به چشم می‌خورد. همچنین این فواره‌ها علاوه بر زیبایی بخشی به نمای بیرونی عمارت، کار آبیاری باغ را نیز به عهده دارند. آن چه با دیدن این فواره‌ها و همچنین بقایای تنبوشه‌های آب قصر در موزه عمارت، در دید همگان جلب‌توجه می‌کند، سیستم آبرسانی کاخ در آن زمان بوده است. نادر برای استفاده از آب شیرین قره‌سو که در ۶ کیلومتری عمارت قرار داشته، از تمام استعداد و توان مهندسان خود استفاده نمود و سیستم آب‌رسانی را به‌خوبی بنا نهاد. مهندسان بعد از مشخص‌شدن مسیر انتقال آب، با رعایت شیب که تنظیم‌کننده فشار آب در آب‌نماهای اطراف این عمارت بود، کانالی در مسیر انتقال آب حفر کرده‌اند و با استفاده از تنبوشه‌های سفالی، لوله‌گذاری کردند و روی لوله‌ها را با خاک نرم پوشانده‌اند.

اطلاعات کلی کاخ خورشید کلات

سال ساخت کاخ خورشید کلات: ۱۱۱۷

دوره تاریخی کاخ خورشید کلات در مشهد: افشاریان

دسته‌بندی جاذبه: جاذبه فرهنگی

نوع جاذبه: کاخ

کاخ‌موزه قصر خورشید (موزه مردم‌شناسی کلات نادری)

محتوای موزه: مردم‌شناسیمتولی: اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی

سال تأسیس موزه ۱۳۸۵

ساعت بازدید: نیمه اول سال ۸ الی ۲۰ و نیمه دوم سال ۸ الی ۱۷

روزهای تعطیل: ایام سوگواری رسمی

بهای بلیت داخلی: ۳۰۰.۰۰۰ ریال خارجی: ۲۰۰.۰۰۰  ریال

نشانی: کلات نادری – اثر تاریخی کاخ خورشید

ساعت بازدید از کاخ خورشید کلات در مشهد: ۰۸:۰۰ الی ۱۷:۰۰

آدرس کاخ خورشید کلات در مشهد: خراسان رضوی – مشهد – کیلومتر ۱۵۰ جاده کلات