سمنان در آیینه گردشگری

سمنان در آیینه گردشگری

قسمت پنجم

شهرستان گرمسار

گزارش : معصومه کریمی

کارشناس ارشد پژوهش هنر

شهرستان گرمسار در غرب استان سمنان واقع شده است . از شمال به فیروزکوه و دماوند ، از غرب به ورامین و قم و از جنوب به بیابان های استان اصفهان محدود می شود . گرمسار در راسته جنوبی کوه های البرز در دشت وسیعی قرار دارد و به وسیله رودخانه حبله رود آبیاری می شود .

کاروانسرای ده نمک

این کاروانسرا در ۴۰ کیلومتری شرق گرمسار واقع شده و از نوع چهار ایوانی است . سردر ورودی با دو گوشواره دو طبقه به شکل ذوزنقه است که در ضلع جنوبی کاروانسرا قرار دارد . این کاروانسرا هم اکنون به عنوان سفره خانه سنتی مورد استفاده مسافرین و مردم می باشد .

مجموعه بناهای سیاه کوه

این مجموعه بناها که شامل کاروانسرای عین الرشید ، بنای حرم سرا ، تاسیسات آبی ( چشمه ، انبار ، کانال سنگی انتقال آب ) و جاده سنگ فرش می باشد در ۶۵ کیلومتری جنوب این شهر واقع شده است . این مجموعه که در میان راه تاریخی اصفهان ، ساری واقع شده است ، در بین سال های ۱۰۲۵-۱۰۲۸ هجری قمری در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده و از زمان احداث تا به امروز مورد توجه ایران گردان و جهان گردان بوده است که در زیر به شرح مختصر هر یک از بناها پرداخته می شود :

کاروانسرای قصر بهرام

این کاروانسرا از مهم ترین بناهای مجموعه سیاه کوه می باشد که با پلان مستطیل شکل در امتداد شرقی و غربی ساخته شده است . مصالح عمئه به کار رفته در ساخت این بنا سنگ و در بخش هایی آجر می باشد .  دو دروازه جنوبی و شمالی تنها راه ورود و خروج کاروانسرا بوده و چهار برج در چهار گوشه و دو برج در وسط دو ضلع شرقی و غربی ، دفاع از این بنای عظیم سنگی را میسر می ساخته اند .

کاروانسرای عین الرشید

این کاروانسرا در دو کیلومتری جنوب غربی کاروانسرای قصر بهرام قرار داشته و در مسیر راه تاریخیئ سفیدآب سیاه کوه قرار دارد . مصالح به کار رفته در دیوارها و سقف ، عمدتا آجر می باشد که با دقت فوق العاده ای در کنار هم پیچیده شده است . این کاروانسرا هم اکنون در دهه ۸۰  هجری شمسی بازسازی شده است .

تاسیسات آبی مجموعه

تامین و انتقال آب آشامیدنی در مجموعه در مجموعه بناهای سیاه کوهاز اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است . آب آشامیدنی کاروانسرای عین الرشید از چشمه ای در نزدیکی آن تامین می شده است که از ان جا وارد آب انبار شده و مورد استفاده قرار می گرفته است ولی آب کاروانسرای قصذ بهرام از چشمه ای به نام چشمه شاه تامین و توسط کانال سنگی به طرف حرم سرا سرازیر شده و وارد حوض ضلع جنوبی بیرون حرم سرا شده و پس از گذشتن از حوض داخل حرم سرا به سمت کاروانسرای قصر بهرام حرکت می کرده است که بخش عمئه ای از کانال حوض و آب انبار کاروانسرا موجود می باشد .

جاده سنگ فرش ابریشم

در امتداد مسیر شاه راه اصفهان – ساری ، کاروانیان بعد از گذشتن از کاروانسرای قصر بهرام به باتلاق ها و نمک زارهای جنوب گرمسار برخورد می نمودند که با احداث جاده سنگ فرش به طول ۳۵ کیلومتر و عرض ۵ متر کاروانیان با سهولت و سرعت بیشتر خود را به منازل بعدی می رساندند . این جاده هم چنان پابرجا و استوار در دل کویر به امید دیدار دوباره جهان گردان و ایران گردان نشسته است .